HET KAMPVERLEDEN VAN HEMRIK

SPARJEBIRD EN WURKSATHE

Hemrik telde tijdens de Tweede Wereldoorlog twee barakkampen van de NAD, de Nederlandse variant van de ‘Arbeitseinsatz’. De werkkampen lieten amper sporen na, behalve in de hoofden van de oudste dorpsbewoners. Hoogste tijd om de verhalen bij elkaar te brengen en zichtbaar te maken.

Van mei 1941 tot september 1944 dirigeerde de Duitse bezetter tussen de duizend en vijftienhonderd tewerkgestelden naar de kampen in Hemrik. Het gros kwam uit het westen, veelal uit steden als Rotterdam, Amsterdam en Den Haag. Aanvankelijk was indiensttreding vrijblijvend, in april 1942 werd formeel de arbeidsdienstplicht ingevoerd. De jonge mannen kregen een schop in handen en moesten aan het werk in de landontginning en bij de aanleg van wegen en paden. Of ze werden ingezet bij het binnenhalen van de aardappeloogst. Na de bevrijding kregen Sparjebird en Wurksathe een grimmiger karakter, met prikkeldraadafrasteringen en wachtposten, en dienden ze tijdelijk als interneringskampen voor NSB’ers, collaborateurs en moffenmeiden. In 1947 deed de Dienst Domeinen de barakken in de verkoop. Sparjebird werd in 1969 een speelbos met openluchttheater, op de plek van Wurksathe staat nu dorpshuis De Bining.

HET KAMPLEVEN

Om tewerkstelling in Duitsland te ontlopen meldden mannen zich vrijwillig aan bij de NAD. Sommigen tekende zelfs bij, telkens voor een periode van zes maanden.

Het kamp had een militaristisch karakter. ’s Morgens vroeg op appèl, dan gymnastiekoefeningen en vervolgens met de schop als wapen afmarcheren naar de hei. ’s Avonds was er verplichte scholing in ideologie.